Animator kultury: spadochroniarz, artysta, społecznik?

O najważniejszych wyzwaniach stojących przed animatorami kultury, podczas warsztatów dla grupy Latających Animatorów Kultury Towarzystwa „ę”, mówił odwołując się do wartości kontrkultury Janusz Byszewski kurator Laboratorium Edukacji Twórczej Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie.

fot. Krzysztof Pacholak

Byszewski nie daje gotowych odpowiedzi raczej podsuwa myśli warte rozważenia, zadaje pytania, które każdy animator kultury powinien sam sobie stawiać za każdym razem kiedy pracuje z grypą. Poniżej przedstawiamy w kilku krótkich akapitach najistotniejsze tezy z wygłoszonego wykładu.

Projektowanie Sytuacji Wolności

Najważniejszym zadaniem animatora kultury jest projektowanie sytuacji wolności, ponieważ tylko w tak zbudowanej sytuacji ludzie są kreatywni, mogą tworzyć i swobodnie mówić o tym, co dla nich ważne.Pracując z ludźmi animatorzy muszą zdawać sobie sprawę z tego, do jakiej koncepcji kultury się odwołują w tym, co robią. Według Byszewskiego animacja kultury jest dziś za blisko kultury oficjalnej, która sprzyja postawie pasywnej. Animacja powinna być raczej związana kontrkulturą, kulturą niezależną, która nie ogranicza, pozwala na eksperymentowanie, tworzenie własnych definicji sztuki i prowokuje do działania. Animator musi pamiętać, że nie może zmieniać świata nie zmieniając się wraz z nim. Podobnie jak artysta nie jest zewnętrzny w stosunku do sceny, na której działa, przeciwnie stanowi część społeczności i ulega tym samym procesom, co grupa z jaką pracuje. Kwestia obecności animatora prowokuje trzy ważne pytania. Można je powtórzyć za amerykańskimi i angielskimi artystami z grupy Art & Language, oni pytali o artystę, my zapytajmy o animatora.

– Do jakiego świata naprawdę należy animator?

– Gdzie jest jego miejsce?

– Kto potrzebuje jego działalności, z kim może nawiązać kontakt i znaleźć wspólny język?

Animacja – sztuka aktualna

Animatorzy nieustannie powinni poszukiwać obszarów, w których ich działania są potrzebne i miejsc, w których chcą być aktywni. Muszą przy tym uważać by nie manipulować , nie uszczęśliwiać nikogo na siłę , nie uruchamiać przedsięwzięć, nad którymi nie są w stanie zapanować. Animacja kultury musi być także aktualna co oznacza, że potrafi usłyszeć i rozpoznać problemy, z którymi zmagamy się tu i teraz.

Animacja kultury to przede wszystkim myślenie o drugim człowieku. Tak jak w przypadku sztuki kontekstualnej artysta otwiera się na widza, tak animator musi zwracać szczególną uwagę na ludzi z którymi i dla których pracuje i na ich wielość punktów widzenia.

Poszerzanie Pola

Do animatora należy też obowiązek „poszerzania pola” czyli ciągłego poszukiwania inspiracji, dróg docierania do społeczności, czy w końcu rozpoznawania nowych miejsc, które przez kulturę nie zostały jeszcze odkryte, a mogą sprzyjać twórczości.

Warto zapamiętać jeszcze jedną rzecz - animator zawsze zadaje sobie pytania o własny światopogląd i zajmuje się tym, co dla niego osobiście ważne , co go porusza, dotyczy, obchodzi.